Η εφαρμοσμένη επιστήμη που έχει ως αντικείμενο τη βελτίωση της ανθρώπινης απόδοσης, υγείας και ευεξίας μέσω της συμβολής στο σχεδιασμό εργαλείων, μηχανών, μεθόδων και περιβάλλοντος εργασίας.
Η Εργονομία έχει ως βασική αρχή να θέτει τις ανάγκες και τις δυνατότητες του ανθρώπου-χρήστη στο επίκεντρο του σχεδιασμού.
Ως εφαρμογή μπορεί να αφορά έναν εργαζόμενο σε μια γραμμή συναρμολόγησης, έναν ταξιδιώτη μπροστά σε ένα μηχάνημα πώλησης εισιτηρίων, ή μια ομάδα ανθρώπων που ελέγχουν από κοινού μια περίπλοκη χημική διεργασία. .
Με τη σύγχρονή της έννοια, ο όρος χρησιμοποιηθήκε για
πρώτη αμέσως μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο από μια ομάδα Βρετανών
επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων (Ψυχολόγοι, Φυσιολόγοι, Κοινωνικοί
Επιστήμονες, Μηχανικοί κτλ) που είχαν εργαστεί κατά τη διάρκεια του πολέμου
πάνω στην ανθρώπινη επίδοση και την αλληλεπίδραση με την πλειάδα τεχνολογικών
εφαρμογών που εμφανίστηκαν κατά τον Πόλεμο.
Τομείς της Εργονομίας
Η ανθρώπινη δράση δεν μπορεί να
διαιρεθεί απόλυτα σε σωματική, διανοητική, κοινωνική κλπ. Στην πράξη κάθε
παρατηρούμενη ανθρώπινη εργασία φέρει μέσα της όλες τις συνιστώσες (φυσική,
διανοητική, ψυχική, κοινωνική, πολιτισμική) σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.
Για το λόγο αυτό και οι επαγγελματίες εργονόμοι πρέπει να κατέχουν επαρκώς
όλους τους τομείς και να εφαρμόζουν μια ολιστική προσέγγιση στις παρεμβάσεις
τους. Παρόλα αυτά στον ακαδημαϊκό κυρίως χώρο για λόγους εξειδίκευσης της
έρευνας είθισται να γίνεται η παρακάτω κατηγοριοποίηση σε τομείς γνώσης.
Φυσική Εργονομία
Η φυσική εργονομία
αφορά την φυσική συνιστώσα της ανθρώπινης εργασίας. Συγκεκριμένα ασχολείται με
τα ανατομικά, ανθρωπομετρικά, φυσιολογικά και εμβιομηχανικά χαρακτηριστικά του
ανθρώπου σε σχέση με μια φυσική δραστηριότητα. Τυπικά παραδείγματα αποτελούν
οι :στάσεις κατά την εργασία, ο χειρισμός και η μεταφορά φορτίων, οι συχνά
επαναλαμβανόμενες κινήσεις, κλπ. Οι παρεμβάσεις συχνά :αφορούν αλλαγές στο
χώρο ή και βοηθήματα που μειώνουν τον μυοσκελετικό και φυσιολογικό φόρτο.
Γνωστική
εργονομία]
Η γνωστική εργονομία
(ή εναλλακτικά γνωσιακή ή και νοητική εργονομία) αφορά την διανοητική συνιστώσα
της ανθρώπινης εργασίας. Συγκεκριμένα :ασχολείται με την αντίληψη, τη
σημασιοδότηση, τη μνήμη, την επεξεργασία πληροφοριών και απόκριση πάντα σε
σχέση με μια διανοητική δραστηριότητα. Τυπικά παραδείγματα θεμάτων αποτελούν η
εκτίμηση του νοητικού φόρτου, η ανάλυση λαθών, η μελέτη λήψης αποφάσεων, η
μελέτη της ανθρώπινης αξιοπιστίας ή η επικοινωνία ανθρώπου – μηχανής
(συμπεριλαμβανομένων και των Η/Υ).
Οργανωσιακή
εργονομία]
Η οργανωσιακή
εργονομία (ή εναλλακτικά μακρο-εργονομία) αφορά την οργανωσιακή συνιστώσα της
ανθρώπινης εργασίας που την :αντιμετωπίζει μέσα από μια κοινωνικο-τεχνική
οπτική παρεμβαίνοντας στην οργανωτική δομή και στις επιχειρησιακές
διεργασίες. :Συγκεκριμένα ασχολείται με την επικοινωνία, τη διαχείριση του
φόρτου εργασίας μεταξύ ομάδων, τις διαδικασίες και τις άτυπες :πρακτικές,
κλπ. τυπικά παραδείγματα θεμάτων αποτελούν η συμβολή στο σχεδιασμό ροών
εργασίας, συνεργατικών πληροφοριακών :συστημάτων, ωραρίων εργασίας,
συστημάτων αξιολόγησης της απόδοσης, συστημάτων διασφάλισης ποιότητας, καθώς
και αναλύσεις :επιχειρησιακής κουλτούρας.
